Een burn-out is een veel voorkomend verschijnsel waar nog steeds een bepaalde taboe op rust. Maar soms lukt het gewoon niet meer om alle ballen in de lucht te houden, zowel op je werk als in je privéleven. En of je nu gezond bent of niet; het kan iedereen overkomen. Door chronische druk en stress kun je last krijgen van burn-out klachten.

1 op de 6 werknemers heeft burn-out klachten

Jaarlijks ervaart maar liefst 16% van de beroepsbevolking in Nederland burn-out klachten. Als je bedenkt dat de huidige werkzame beroepsbevolking bestaat uit ongeveer 8,9 miljoen  mensen, betekent dit dat maar liefst 1,4 miljoen mensen te maken hebben met burn-out gerelateerde klachten. Vooral onder vrouwelijke managers en young professionals neemt het aantal medewerkers dat burn-out klachten ervaart toe. In het onderwijs is het percentage werknemers met burn-out klachten het hoogst. Maar liefst 1 op de 6 medewerkers is burn-out of heeft te maken met burn-out klachten. Een niet te onderschatten probleem dus!
Leestip: Zo voorkom je een burn-out

Moe, moe, moe, maar wat is nou eigenlijk een burn-out?

Het woord burn-out zegt het al; je bent volledig ‘opgebrand’. Eigenlijk zit je in het eindstadium van een langdurige periode van stress en (over)spanning. Hierdoor krijg je last van zowel lichamelijke als geestelijke uitputting. Een burn-out kun je niet alleen krijgen door stress op je werk, maar ook door spanningen in de privésfeer. Vaak is het de combinatie van die twee die iemand te veel wordt. 
Leestip: Wat is een een burn-out nu precies? 

Mijn lichaam wil me iets vertellen, want ik weet niet waar de handrem is

Bij een burn-out zijn vaak zowel je fysieke als mentale energiereserves volledig ‘opgebrand’. In het begin kun je hier vaak nog wel mee omgaan. Je werkt bijvoorbeeld door de vermoeidheid heen. Na een tijdje lukt dat echter niet meer en zijn zelfs de meest alledaagse taken een immense opgave. Vaak heb je je burn-out helemaal niet zien aankomen. 

Wat zijn de verschijnselen?

Wanneer je burn-out bent, heb je te maken met een langdurige overbelasting van je systeem. Zo zal je concentratie erg verminderd zijn. Je blijft hangen in taken die je maar niet kunt afronden. Je lontje raakt korter. Je wordt emotioneel instabieler. Het wordt steeds moeilijker om tegelijkertijd meerdere prikkels en signalen op te vangen. En je energiebalans raakt verstoord. Ook kun je lichamelijke klachten krijgen zoals darmklachten, spierpijn en bijvoorbeeld huidproblemen. Dit zijn allemaal gevolgen van de disbalans die is ontstaan over een langdurige periode. 
Leestip: wat zijn de voortekenen van een burn-out

Hoe krijg je een burn-out?

Met een burn-out moet je niet denken aan allemaal Dominosteentjes naast elkaar die op een gegeven moment omvallen, maar meer aan het spel Jenga waarbij alle zorgvuldig opgebouwde steentjes uit een torentje op enig moment gaan wankelen en dan alsnog omvallen. De werkzaamheden en uitdagingen in je privéleven stapelen zich op en de verwerkingstijd wordt steeds langer. Dit kan een te zware belasting worden. Er is daarom vaak niet één oorzaak aan een burn-out toe te wijden. Het kan iets op je werk zijn én iets in de privésfeer bijvoorbeeld. De één gaat hier goed mee om en de ander kan het er niet meer bij hebben. Als je blijft malen, piekeren en het niet los kunt laten, dan kan het uitgroeien tot een structureel energielek. Wat je aankunt hangt af van de draagkracht die je hebt en is dus voor iedereen verschillend.
Leestip: Wat zijn de oorzaken van een burn-out?

Als je een burn-out hebt doorloop je meestal 12 belangrijke fases.  
1. Fase 1 Bewijsdrang
Jezelf willen bewijzen, soms tot het obsessieve aan toe, is een belangrijke intrinsieke drijfveer bij mensen die gevoelig zijn voor een burn-out. Je wilt je studie afmaken, je ouders trots maken, een goede partner, vader of moeder zijn en je salaris waard zijn op het werk. Hiermee streef je continu naar waardering door anderen. 
2. Fase 2 Steeds harder werken
Je bewijsdrang wordt in je werkomgeving gevoed door het gevoel dat je nooit hard genoeg werkt. Je kunt maar moeilijk stoppen en neemt juist steeds meer en meer verantwoordelijkheden op je bordje, ondanks alle stress.
3. Fase 3 Behoeften negeren
Je werk komt steeds meer op de eerste plaats en daardoor negeer je andere belangrijke behoeften. Zoals genoeg slapen, gezond en regelmatig eten en je sociale contacten.
4. Fase 4 Verdringing van conflicten
Het wegduwen van het gevoel ‘er is iets mis met mij’ is iets dat je constant doet. Je voelt je bedreigd, paniekerig en opgejaagd door dat je deze gevoelens steeds wegstopt. Met alle gevolgen van dien, zoals slecht slapen.
5. Fase 5 Herzien van waarden
Hetgeen wat je het liefste doet in je vrije tijd of de allerbelangrijkste personen om je heen, negeer je. Je werk staat op de eerste plaats. Tijd met vrienden en familie breng je nauwelijks door en voor sporten of creatief bezig zijn maak je geen tijd.
6. Fase 6 Ontkennen van problemen
De problemen liggen niet aan jou, maar aan de werkdruk. Je gedraagt je hard en cynisch, zo kennen ze jou helemaal niet. De rest van je collega’s vindt je lui en ongedisciplineerd.
7. Fase 7 Terugtrekken
Vrienden en familie zie je nauwelijks meer en bij je collega’s heb je ook veel credits verspild. Je sociale leven wordt dus steeds kleiner en je komt in een isolement. Je gaat misschien meer alcohol drinken of medicijnen gebruiken.
8. Fase 8 Gedragsverandering
Mensen beginnen zich echt zorgen over jou te maken. Je gedraagt je anders dan vroeger. Je bent hard en cynisch en onbereikbaar voor echt contact.
9. Fase 9 Depersonalisatie
Je vindt jezelf waardeloos. Op je werk kun je niet presteren. Je voelt eigenlijk niet waar je zelf behoefte aan hebt.
10. Fase 10 Innerlijke leegheid
Je hebt een leeg gevoel vanbinnen. Om dit op te vangen ga je afleiding zoeken in overmatig sporten, seksueel contact of alcoholgebruik.
11. Fase 11 Depressieve buien
Je voelt je compleet uitgeput. Alle dagen zien er zwart, inktzwart uit. Je voelt je verloren en uitgeput.
12. Fase 12 Burn-out
Je zit er nu echt helemaal doorheen. Je bent mentaal en fysiek ingestort. Snelle hulp is noodzakelijk.

Burn-out is voor de buurman

Kan iedereen burn-out raken? In principe wel, maar mensen met bepaalde persoonskenmerken hebben hier een groter risico op. Die zijn vaak perfectionistisch, hebben een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, leggen de lat hoog en zijn in de basis vaak onzeker. Ze stellen te laat grenzen en gaan te lang door met iets wat te veel energie kost. Ze krijgen een schuldgevoel als iets niet lukt en proberen vaak te veel ballen tegelijkertijd in de lucht te houden. Ook leeftijd en geslacht kunnen een rol spelen, omdat het in bepaalde fasen veel energie kost om alles voor elkaar te krijgen. Denk daarbij aan vrouwen tot een jaar of 45. Die zijn vaak druk met werk, school, sport, gezin, kinderen, huishouden en bijvoorbeeld zorgtaken. Bij mannen komt het ook voor, maar dan hebben we het meer over de persoonskenmerken dan over de bijkomende taken. Wanneer je eenmaal uitgevallen bent, vind je van jezelf dat je faalt dat je het niet kan. Je voelt je schuldig naar anderen en naar jezelf. Je vindt dat je het gewoon moet kunnen.  Het begint met een stukje acceptatie hiervan.
Leestip: Heb ik een Burn-out?

Hebben of herkennen

Herkenbaar wat je leest? Maar weet je niet zeker of je een burn-out hebt? Maak een afspraak bij je huisarts of bedrijfsarts en bespreek het samen. Door middel van een gerichte vragenlijst en de symptomen die je aangeeft kan de arts al vrij snel een diagnose stellen. Het is ook mogelijk dat je iemand in je omgeving kent waarvan jij denkt, dat die echt in dit profiel past. Maar hoe kun je deze persoon helpen? Door het bespreekbaar te maken op een open manier; ‘Ik zie aan jou dat.’ ‘Ik maak me daar zorgen over.’ ‘Kun jij je dat voorstellen?’ Of ‘Hoe kunnen wij dat samen oplossen?’ Het zijn een aantal manieren om het gesprek op een vertrouwelijke manier te starten. Vaak vinden leidinggevenden het moeilijk om met iemand zo’n gesprek aan te gaan, vooral als het niet per sé over het werk zelf gaat. Je wilt dat alles weer normaal wordt, maar als je daar niet over praat, gaat dat zeker niet gebeuren.
Leestip: Hoe herken je een burn-out?

Opgebrand of overspannen

Het verschil tussen een burn-out en overspannen zijn, zit hooguit in de gradatie. Je hoeft namelijk lang niet altijd burn-out te zijn.  De oorzaken en oplossingen zitten overigens wel in dezelfde hoek. Gemiddeld genomen herstel je sneller van overspannen zijn, omdat die klachten minder erg zijn als bij een burn-out.  Een burn-out is iets wat al jarenlang op je heeft gedrukt voor het zover is gekomen. Bij overspannenheid ervaar je de klachten direct. 
Leestip: Ben ik burn-out of overspannen?

Ik zie het even niet meer zitten

Als we praten over een depressie, spreken we over een andere diagnose. Bij een depressie heb je minstens twee weken aaneengesloten een hele sombere stemming. Het kan wel onderdeel zijn van een burn-out, want dat is eigenlijk een vergaarbak van allerlei verschijnselen. Dan kan het wel eens als een depressie worden gelabeld. 
Leestip: Wat zijn de verschijnselen van een burn-out?

De A is van Aanpakken, de B is van Burn-out, de C is van...
Een van de symptomen van Corona is het gebrek aan energie hebben. Je bent totaal futloos en alles kost te veel kracht. Dat kan invloed hebben op al eerder bestaande pre- burn-out klachten. Ons stressniveau is door de coronacrisis veel hoger dan normaal. We zijn gewoontedieren en zijn onze routine door het virus kwijt. Op donderdagavond voetballen en op vrijdag naar de bios? Die structuren zijn weg terwijl ons hoofd juist rustig wordt van houvast. Als we stress ervaren, maken de bijnieren adrenaline en cortisol aan. Als de stress lange tijd aanhoudt, wordt het cortisolniveau te hoog. Je lichaam blijft dan in overlevingsmodus staan. Belangrijk is dus om te doseren wat je tot je wilt nemen aan Coronanieuws. Want als je jezelf op zit te fokken door alles wat met Corona te maken heeft en daar je energie te veel naartoe laat gaan, dan heeft dat ook weer een invloed op je energiebalans. Eigenlijk moet je je focus, als je dit bij jezelf herkent, verleggen van Corona naar andere zaken. Laat Corona niet je leven ontwrichten. Pas het zo goed mogelijk in je normale leven in. Hier wordt al genoeg op gezinspeeld in de media.
Leestip: Leidt de Corona crisis tot een toename aan burn-outs?

Ik heb geen boodschap aan burn-out

De macht van de media mogen we niet onderschatten. Bij een heftig live-event, waar Corona een goed voorbeeld van is, kun je een toename van burn-outs verwachten. Maar wanneer de media andere woordkeuze gebruikt en de boodschap anders over brengt, kun je gedrag ook positief beïnvloeden en minder uitval realiseren. De manier van communiceren speelt hierin een grote rol. 

Balen van je burn-out? Zo kom je er van af!

In het traject naar herstel word je bijgestaan door professionals zoals je bedrijfsarts, psycholoog of coach. Coaching is een zeer zinvol instrument. Een coach zegt bijvoorbeeld: “kijk even terug, hoe is het nu, hoeveel ballen heb je in de lucht en wat ga je eraan doen?”  De meeste mensen vinden het lastig om voor zichzelf te kiezen. Die willen pleasen, aardig gevonden worden en kunnen geen nee zeggen. Als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je ook niet voor een ander zorgen. Maar tegelijkertijd: we leven wel in Nederland, waar we de symptomen aanpakken en vaak vergeten naar de bron en oorzaak toe te gaan. Medicijnen worden al minder gegeven dan vroeger, hierin zien we wel een verschuiving, maar als je beter naar je gevoel leert luisteren helpt dat veel meer mee. Dan kun je er sneller uit komen, sneller in balans raken en word je weer gezonder. Lichaamsgerichte therapie is daarom bijvoorbeeld een zinvolle methode. 
Leestip: Hoe kom je van je burn-out af?  en Hoe snel kun je herstellen van een burn-out?

Herstellen van een burn-out

Niet iedereen herstelt even snel of langzaam. Je moet gaan onderzoeken waar de burn-out door wordt veroorzaakt. Dit kan veel redenen hebben. Hoe is de bereidheid van een werkgever om dingen op te lossen? Hoe vast zit je in je persoonskenmerken? Hoe is de begeleiding? En hoe ernstig was de burn-out en waren de symptomen? Vervolgens moet je gaan kijken naar welke dingen je veel energie kosten en waar je de energie weer uit haalt. Een goede balanscoach kan je hierbij helpen. Er wordt doorgaans gezegd dat het herstellen van een burn-out ongeveer een half jaar duurt, maar dat is in de praktijk dus niet altijd zo. Iedereen is namelijk anders. Werk is bijna altijd een onderdeel van het ontstaan van de burn-out. Daarom is het van belang om op tijd te signaleren waar de mogelijkheden en belemmering liggen om die zo bespreekbaar te maken en op te nemen in de route naar werkhervatting. Belangrijk is ook dat de werkgever een rol krijgt in jouw weg naar herstel en meedenkt in oplossingen. Vaak loopt het daar ook mis. Wat ook kan spelen, zijn de wachttijden bij een behandeling. Wat mee helpt is coaching in de vorm van motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering. Bijvoorbeeld een spiegel voorhouden aan mensen helpt al vaak heel veel. Werken naar een evenwicht wat voor jou haalbaar is en te realiseren valt. Het juiste evenwicht vinden tussen belasting en belastbaarheid dat moet het uitgangspunt zijn. 
Leestip: Wat is een goede behandeling voor burn-out?

Met deze tips kom je er weer bovenop!

Tip 1: Accepteer je burn-out en neem rust Het is wellicht lastig om te toe te geven, maar accepteer het feit dat je een burn-out hebt en neem op tijd je rust. Pas dan kun je gaan werken aan echt herstel. Stap 1 hierbij is acceptatie.

Tip 2: Bedenk welke problemen spanning gaven 

Om niet in herhaling te vallen, moet je eerst, eventueel samen met je arbo-arts of balanscoach, nagaan welke problemen jou deze mate van spanning hebben opgeleverd. Pas wanneer je inzichtelijk hebt, waar voor jou het energielek zit, kun je dit gaan dichten. Dit kunnen meerdere oorzaken zijn die hebben geleid tot jouw uiteindelijke burn-out.

Tip 3: Doe één ding tegelijkertijd

Burn-out herstel betekent vaak dat je je manier van denken en doen moet veranderen. Dus in plaats van denken dat je alles kunt en ook wilt doen, ga je je nu focussen op één ding tegelijkertijd. Die ene taak doe je voor de volle 100% en verder houd je je nergens mee bezig. Hierdoor creëer je rust, voel je je tevreden en krijg je een goed gevoel over jezelf. Daarbij voorkom je dat je tig half afgemaakte werkjes hebt die je een opgejaagd en onrustig gevoel geven en je moe maken. Dit betekent dus ook: leer nee-zeggen en assertief zijn als anderen je om hulp vragen.

Tip 4: Breng structuur aan in je leven

Een heldere dagindeling zorgt dat je structuur brengt in je leven. Vanaf het moment dat je opstaat tot je gaat slapen. Eet op vaste tijden, ga dingen doen, wissel dat af met voldoende rust en bouw regelmatig momenten voor ontspanning in. Van een boek lezen, naar muziek luisteren, sporten, tijd voor familie en vrienden nemen, je hobby oppakken enzovoort. Plan zeker je agenda niet te vol, maar houd ruimte voor rust en ontspanning. 

Tip 5: Leef in het hier en nu

Door in het heden te leven en niet over gisteren of morgen na te denken, voorkom je dat je gaat malen en piekeren. Piekeren lost niets op. Van hoe lang je burn-out gaat duren, wat er met je baan gebeurt tot wat anderen ervan vinden. Accepteer wat er is gebeurd en laat het los. Probeer te genieten van vandaag. Stapje voor stapje. Laat wat is geweest en gaat komen even voor wat het is. Je burn-out herstel staat voorop en dat realiseer je door in het heden te leven. 

Tip 6: Luister naar jezelf

Je burn-out was er niet van de ene op de andere dag. Het is een langdurig proces geweest. Je hebt lang heel veel hooi op je vork genomen en de signalen van je lichaam stelselmatig genegeerd. Nu je bezig bent met een burn-out herstel is het goed naar jezelf te kijken en te leren luisteren naar de signalen die je lichaam je geeft. Van hoofdpijnen, vermoeidheid, gespannen zijn, tot prikkelbaarheid en desinteresse. Door naar jezelf te luisteren en regelmatig te ontspannen kun je een tweede burn-out voor zijn.

Tip 7: Vermijd perfectionisme

Alles perfect willen doen, is een van de gemeenschappelijke delers van veel burn-outpatiënten. Je vindt goed niet goed genoeg. Je streeft altijd naar het ultieme ofwel perfecte. Die eigenschap zorgt voor enorm veel druk en draagt zeker niet bij aan een burn-out herstel. Probeer alles wat minder perfect te doen. Laat de boel de boel. Lukt dat je niet? Schakel dan hulp van anderen in, maar ga zeker niet proberen de perfectionist uit te hangen, want dat komt je genezingsproces niet ten goede.

Tip 8: Onderhoud je sociale contacten

Een burn-out kan gepaard gaan met gebrek aan levenslust en depressieve gevoelens. Hierdoor kan het zo zijn dat je het liefst in je schulp kruipt, de buitenwereld volledig uitsluit en helemaal niets meer doet. Probeer die negatieve spiraal te doorbreken en onderhoud contact met je familie, vrienden, buren en vooral ook met je collega's. Niet alleen kunnen zij je afleiden van je sombere gedachten, maar ook kan praten je nieuwe aanknopingspunten bieden bij je burn-out herstel. 

Tip 9: Lach zoveel je kunt 

Lach veel en regelmatig, want dat is niet alleen fijn. Regelmatig lachen is ook heel erg gezond. Lachen helpt om geluksstofjes (endorfines) aan te maken die bijdragen stress te bestrijden en je een fijner en gelukkiger gevoel te geven. Dus kies ervoor dingen te doen die je aan het lachen maken. Van lachfilmpjes op Youtube kijken en humoristische boeken lezen tot wat vaker de humor van je eigen gedrag en gedachten inzien. 

Heb je last van burn-out klachten, trek op tijd aan de bel.

Voorkomen is beter dan genezen, en als je er op tijd bij bent kun je wellicht nog voorkomen dat je de grip op jouw situatie verliest. Vind je het opvolgen van deze tips nu toch heel lastig? Bel dan met een van de balanscoaches van Qragt. Deze denken graag met je mee. 

Nog even alles op een rijtje:

Als je alles wilt weten over burn-outs dan zijn deze blogs wellicht interessant voor je:

• Hoe herken je een burn-out op tijd
• 10 tips om een burn-out te voorkomen
• Burn-out? Die staat niet op mijn to-do!
• Wat is nu eigenlijk een burn-out?
• Heb ik een burn-out?
• Wat zijn de voortekenen van burn-out?
• Wat zijn de verschijnselen van een burn-out?
• Wat zijn de oorzaken van een burn-out?
• Wat te doen bij een burn-out?
• Hoe snel kun je herstellen van een burn-out?
• Wat is een goede behandeling voor burn-out?

Sluit je aan bij Qragt om een burn-out te voorkomen en te werken aan je herstel. 

Via bijvoorbeeld de gratis burn-out cursus die je online bij ons kunt volgen.